ΓΙΑ ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ – ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Και κοινωνικού κεφαλαίου

Η κοινωνική και πράσινη οικονομία ως τρίτος τομέας και οικονομικός χώρος ανάμεσα στο κράτος και στην αγορά, αναγνωρίζεται σήμερα ως το πιο ελπιδοφόρο κομμάτι της οικονομίας για την ενίσχυση της απασχόλησης και της τοπικής ανάπτυξης.

Αναγνωρίζεται τόσο από τους πολιτικούς ηγέτες όσο και από τους τεχνοκράτες αλλά είναι δύσκολη η επιτάχυνση των διαδικασιών καθώς η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας είναι αλληλένδετη με το διαθέσιμο κοινωνικό κεφάλαιο.

Κι αυτό εξαρτάται από την οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών, τον ενσωματωμένο εθελοντισμό, τους ‘’θεσμούς αλληλεγγύης’’ και τα κοινωνικά δίκτυα.

Από το ενσωματωμένο κεφάλαιο της συλλογικής γνώσης και ευφυΐας στους θεσμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης και τις μη κυβερνητικές οργανωσεις και κοινωνικές εταιρείες που μπορούν να γίνουν φορείς υλοποιησης προγραμμάτων κοινωνικής και πράσινης οικονομίας.

Κι’ όλα αυτά εξαρτώνται επίσης από τον ενεργό και συμμέτοχο πολίτη, που δεν οργανώνεται μόνον συντεχνιακά να διαμαρτυρηθεί και να διεκδικήσει από το κράτος αλλά αναλαμβάνει αναπτυξιακές πρωτοβουλίες με βάση ένα τοπικό όραμα ανάπτυξης και τις κοινωνικές ευαισθησίες.

Το κοινωνικό κεφάλαιο λοιπόν είναι ζήτημα κοινωνικοποίησης της γνώσης, εμπιστοσύνης και συνεργασίας σε τοπικό επίπεδο και ικανότητα για καινοτόμες πολιτικές επενδύσεων που πηγαίνουν την κοινωνία μπροστά.

Σύμφωνα με τις παραπάνω διατυπώσεις, το κοινωνικό κεφάλαιο στην σύγχρονη οικονομία είναι μία θεμελιώδης αξία που διαμορφώνουν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τα κοινωνικά δίκτυα οι θεσμοί αλληλεγγύης και οι φορείς της μη κερδοσκοπικής οικονομία.

Η κοινωνία των πολιτών, παρέχοντας αγαθά και υπηρεσίες, καταλαμβάνει ολοένα και πιο αυξανόμενο ρόλο στην οικονομία και κοινωνία. Συνυπάρχει, εξελίσσεται και αναπτύσσεται ως τρίτος πόλος ανάμεσα στις κυρίαρχες δομές της οικονομίας του κράτους και της αγοράς δημιουργώντας έτσι απασχόληση και εισοδήματα.
Δημιουργεί νέα πεδία οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης


Πάνω σ’ αυτό μπορεί να γίνει συλλογική δουλειά και να συμπληρώσει ο καθένας που έχει κάτι σημαντικό να γράψει το δικό του κομμάτι ώστε να συνδημιουργήσουμε ένα ΛΕΞΙΚΟ ως κοινό εγχειρίδιο – εργαλείο.


Αυτή η διαδικασία είναι ένας τρόπος να δημιουργήσουμε με το χρόνο μια κοινή «γλώσσα» και μια κοινή δεξαμενή σκέψης.

Έννοιες κλειδιά

· Κοινωνική οικονομία – τρίτος τομέας
· Πράσινη οικονομία – οικοανάπτυξη, πράσινη επιχειρηματικότητα
· Πολιτισμός – και πολιτιστική επιχειρηματικότητα
· Κοινωνικό κεφάλαιο --κοινωνικά δίκτυα
-οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών
· Αντιπροσώπευση
και συμμετοχική οικολογική δημοκρατία.

Α Κοινωνική οικονομία – τρίτος τομέας

Ø Ανάμεσα στο κράτος και την αγορά
Ø Οικονομία του συνεργατισμού και της αλληλεγγύης
Ø Η πληροφόρηση ως «άυλη περιουσία»
Ø Η πράσινη και η πολιτιστική επιχειρηματικότητα
Ø Η μη κερδοσκοπική οικονομία, του εθελοντισμού
Ø Συνεταιριστικές τράπεζες προνοιακός πλουραλισμός
Ø Κοινωνικές επιχειρήσεις – πρόνοιας
Ø Αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού
Ø Κοινωνικοί συνεταιρισμοί – οικιστικές κοινότητες
Ø Το κεφάλαιο της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης
Ø Σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ παραγωγών καταναλωτών
Ø Διαδικτυακές ζώνες μη χρηματικών ανταλλαγών
Ø Καταναλωτικοί συνεταιρισμοί
Ø Συνεργατικές μορφές εργασίας
Ø Κοινωνικός τουρισμός
Ø Επενδύσεις με βάση το κοινωνικό κεφάλαιο με την συμμετοχή της τοπικής Αυτοδιοίκησης και Μ.Κ.Ο.
Ø Η επιφανειακή προσέγγιση της κοινωνικής οικονομίας και η συστημική θεωρία και πράξη.

Β Πράσινη οικονομία – οικοανάπτυξη

Οικολογοποίηση της ανάπτυξης απάντηση στην οικολογική κρίση της Βιόσφαιρας

Ø Πράσινες πόλεις – οικοανάπτυξη της υπαίθρου
Ø Πράσινες τεχνολογίες –
Ø Πράσινες προμήθειες
Ø Πράσινη επιχειρηματικότητα
Ø Βιολογικά προϊόντα
Ø Αειφορία και ήπιες μορφές ενέργειας
Ø Η οικονομία του υδρογόνου
Ø Οικοδιαχείρηση του νερού, και οικοανάπτυξη
Ø Εκδημοκρατισμός της ενέργειας
Ø Ανακύκλωση σκουπιδιών
Ø Ανακυκλωμένα προϊόντα
Ø Πράσινη χημεία
Ø Περιβάλλον – υγεία
Ø Οικοθεραπευτήρια
Ø Οικοανάπτυξη και αγροτουρισμός
Ø Η ανάπτυξη οικοχωριών
Ø Πράσινα θεματικά πάρκα
Ø Ταμιευτήρες νερού
Ø Πράσινα επαγγέλματα

Γ Πολιτισμός – πολιτιστική επιχειρηματικότητα

· Η ανάδειξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς
· Ψηφιοποίηση πολιτιστικού περιεχομένου
· Εκθέσεις και εκδηλώσεις πολιτιστικών προϊόντων
· Θεματικές πολιτιστικού τουρισμού
· Θεματικές πύλες πολιτισμού στο διαδίκτυο
· Θεματικά πάρκα ιστορικού πολιτιστικού τουρισμού και κοινωνικής εμπειρίας.
· Δημιουργία μεγάλων επικοινωνιακών και πολιτιστικών γεγονότων (περιβαλλοντικές και πολιτιστικές εκθέσεις και εκδηλώσεις)

Δ Κοινωνικό κεφάλαιο – κοινωνικά δίκτυα
οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών

Το κοινωνικό κεφάλαιο της γνώσης

Ø Ο εθελοντισμός ως παραγωγικός χρόνος αγαθών.
Ø Νοηματοδότηση της κοινωνικής δομής
Ø «θεσμοί αλληλεγγύης» ως προστιθέμενη αξία στην Δημοκρατία και στην οικονομία
Ø Το κοινωνικό κεφάλαιο της διάδοσης και της κοινωνικοποιημένης γνώσης
Ø Το κοινωνικό κεφάλαιο ως κλίμα εμπιστοσύνης -
Ø Ο συνεργατισμός και οι κοινοπραξίες ως κοινωνικό κεφάλαιο
Ø Κοινωνικά δίκτυα και αλληλεγγύη
Ø Κοινωνικά δίκτυα και οικολογική συνείδειση
Ø Κοινωνικά δίκτυα καταναλωτικό κίνημα και βιοκαταναλωτές
Ø Κοινωνικό κεφάλαιο ως δυναμική της διαρκούς επιμόρφωσης
Ø Κοινωνικό κεφάλαιο στη μείωση του κόστους ανταλλαγών
Ø Στις μη χρηματικές ανταλλαγές (lets)
Ø Κοινωνικός μεταβολισμός του ανθρώπινου κεφαλαίου
Ø Ο «ενεργός πολίτης» ως ενεργό πολιτικό υποκείμενο

Ε Αντιπροσώπευση και συμμετοχική οικολογική δημοκρατία

Ø Η κρίση της αντιπροσώπευσης, και ο ενεργός πολίτης
Ø Ανάπτυξη της Κοινωνίας Πολιτών –
Ελίτ/ Δεσπότες/ και δημοκράτες –
Η αντιμετώπιση του σφετερισμού της εκπροσώπησης
Ø Συμμετοχικό σύστημα και εκπροσώπηση της κοινωνίας των Πολιτών
Ø Αυτονομία συλλογικότητα και συμμετοχικότητα
Ø Από την συντεχνιακή οργάνωση της κοινωνίας στα δίκτυα των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών
Ø Η ενίσχυση της αυτοοργάνωσης πολιτών
Ø Δημιουργικές μη κερδοδκοπικές κοινότητες
Ø Ο δικτυακός συντονισμός των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών
Ø Παιδεία και οργανωτική κουλτούρα








Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο!!

Κοινωνικό κεφάλαιο ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Κοινωνικό κεφάλαιο
ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

του Βασίλη Τακτικού

¨Η πράσινη -κοινωνική οικονομία και η και πολιτιστική επιχειρηματικότητα είναι μια νέα τάση στην κατεύθυνση της οικονομικής πολιτικής που αναφέρεται συχνά τελευταία από τους πολιτικούς μας ηγέτες χωρίς να υπάρχουν πάντα οι απαραίτητες οργανωτικές προϋποθέσεις για την αποτελεσματικότητα, στο τρίτο τομέα στο οποίο ανήκουν οι παραπάνω κατευθύνσεις της οικονομίας.

¨Η πράσινη -κοινωνική οικονομία φαντάζει έτσι ως μία ρεαλιστική διέξοδο στο τέλμα της περιφερειακής ανάπτυξης και στις περιοριστικές πιέσεις για την απασχόληση, αλλά η ανισορροπία στους διαθέσιμους κοινωνικούς πόρους ανάμεσα στα μεγάλα αστικά κέντρα και στη ύπαιθρο είναι το κυριότερο εμπόδιο.

Είμαστε ακόμα όμως στην αρχή στο πεδίο πολιτικής καινοτομίας και ¨επινόησης¨ της προοδευτικής πολιτικής, εκεί που είναι απαραίτητη η συμμετοχή του ενεργού πολίτη και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.

Και υπάρχει ένα προαπαιτούμενο. Το κοινωνικό κεφάλαιο, ως έκφραση, οργάνωση και συνεργασία στο επίπεδο της τοπικής κοινωνίας και ως μορφή κοινωνικοποιημένης της γνώσης.

Αυτό έχει σχέση με την ικανότητα για επενδύσεις και νέα επιχειρηματικότητα, γιατί οι επιχειρηματικές επενδύσεις πηγαίνουν εκεί που υπάρχει διαμορφωμένο και ικανό κοινωνικό κεφάλαιο.

Είναι ζήτημα οράματος, κοινωνικοποίησης της γνώσης και εμπιστοσύνης, η ικανότητα για τις καινοτόμες επενδύσεις- που πηγαίνουν την κοινωνία μπροστά. Το κοινωνικό κεφάλαιο στην σύγχρονη οικονομία είναι μία θεμελιώδης αξία που διαμορφώνουν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τα κοινωνικά δίκτυα οι θεσμοί αλληλεγγύης και μη κερδοσκοπική οικονομία.

Η κοινωνία των πολιτών παρέχοντας αγαθά και υπηρεσίες, καταλαμβάνει ολοένα και πιο αυξανόμενο ρόλο στην οικονομία και κοινωνία. Συνυπάρχει, εξελίσσεται και αναπτύσσεται ως τρίτος πόλος ανάμεσα στις κυρίαρχες δομές της οικονομίας του κράτους και της αγοράς δημιουργώντας έτσι απασχόληση και εισοδήματα.
Δημιουργεί νέα πεδία οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης.

Η σύγχρονη προοδευτική πολιτική και η τοπική αυτοδιοίκηση έχει σπουδαίο λόγο για να επενδύσει στην ανάπτυξη του κοινωνικού κεφαλαίου. Ουσιαστικά, οι θεσμοί της κοινωνίας πολιτών παρεμβάλλονται ανάμεσα στον πολίτη-ιδιώτη και το κράτος, αποτελώντας έναν «ενδιάμεσο χώρο» (middle ground), που επιτρέπει την ανάπτυξη σταθερών σχέσεων και συμβάλει στον αυτοματισμό των κοινωνικών σχέσεων, στη συνεργασία και την διάχυση γνώσης που είναι απαραίτητη για νέες παραγωγικές πρωτοβουλίες και καινοτομίες.
Κοινό γνώρισμα όλων των εκδηλώσεων της κοινωνίας των πολιτών είναι ο εθελοντικός μη κρατικός και μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας των οργανώσεών της.

Αυτός ο χώρος της ανθρώπινης έκφρασης και δραστηριότητας συγκροτεί τρεις βασικές αξίες του κοινωνικού κεφαλαίου εμπιστοσύνη, συνεργασία, αλληλεγγύη και εμπνέεται από μετα-υλικές ανθρωπιστικές αξίες και εθελοντικής προσφοράς για οικολογική και κοινοτική δράση.
.
Αυτές οι εκδηλώσεις κινητοποιούν ανθρώπινους πόρους και επιθυμίες που σε διαφορετική περίπτωση παραμένουν στάσιμοι και ανενεργοί.

Με την προσφορά υπηρεσιών των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών διαμορφώνεται, συγκροτείται και αναπτύσσεται το λεγόμενο κοινωνικό κεφάλαιο που είναι και η βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας, καθότι συμβάλλει αποφασιστικά στην πράσινη και πολιτιστική επιχειρηματικότητα αλλά και στην κοινωνική αλληλεγγύη.


Από τον πατριωτικό φιλανθρωπικό και τοπικό εθελοντισμό με τις μη χρηματικές ανταλλαγές που κυριαρχούσε στις παλαιότερες γενιές έχουμε περάσει σε ένα πολυδιάστατο-οικουμενικό, ανθρωπιστικό και οικολογικό εθελοντισμό με αυτονομία δράσης από την αγορά και κράτος που ωστόσο λειτουργεί συμπληρωματικά και καλύπτει τα κενά της οικονομίας.

Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι η έννοια του κεφαλαίου διακρίνεται σε τέσσερις διαφορετικές μορφές: το οικονομικό, το πολιτισμικό, το συμβολικό και το κοινωνικό.

Το κοινωνικό κεφάλαιο είναι ο συνεργατισμός, ο εθελοντισμός και οι θεσμοί αλληλεγγύης που ενώ δεν αποσκοπούν στο κέρδος, συμβάλλουν στο κοινωνικό εισόδημα και αποφέρουν κοινωνικό και απασχόληση ενσωματώνοντας και την κοινωνική εταιρική ευθύνη.
Στον ευρωπαϊκό χώρο ο όρος μη κυβερνητικές οργανώσεις τείνει πλέον να καλύψει το σύνολο των μη κρατικών οργανώσεων που δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα και επιδιώκουν κοινωνικά ή συλλογικά ωφέλιμους σκοπούς, ιδίως δε σκοπούς που σχετίζονται με την προάσπιση και προώθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, παλαιών και νέων.
Παγκόσμιοι οργανισμοί αναγνωρίζουν τον ρόλο των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και την σημασία του κοινωνικού κεφαλαίου και προσφέρουν κίνητρα για την ανάπτυξη του.

Η Παγκόσμια Τράπεζα συνεργάζεται με κυβερνήσεις με σκοπό την εύρεση ευκαιριών για συμμετοχή μη-κυβερνητικών οργανισμών στο σχεδιασμό και την εκτέλεση των χρηματοδοτικών προγραμμάτων της τράπεζας, με βάση και το προσφερόμενο κοινωνικό κεφάλαιο μιας περιοχής. Πιο συγκεκριμένα θα μπορούσαν οι μη-κυβερνητικοί οργανισμοί μπορούν να βοηθήσουν με συμβουλές, σχεδιασμό, εφαρμογές, αξιολόγηση που λαμβάνεται υπόψιν για την χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων.

Έτσι ορίζεται το κοινωνικό κεφάλαιο ως μία έννοια που περιλαμβάνει όλο το πλέγμα σχέσεων, θεσμών και κανόνων που διαμορφώνουν την ποιότητα όλων των κοινωνικών αλληλοσυσχετίσεων. Ο ορισμός της επικεντρώνεται στη διάχυση των ωφελειών που απορρέουν από το κοινωνικό κεφάλαιο

Η εμπιστοσύνη, από την άλλη πλευρά που παρέχει το κοινωνικό κεφάλαιο για την κοινωνική συνδιαλλαγή.Οι κανονιστικές ρυθμίσεις και ο αξιακός χαρακτήρας και η σχέση του με τα κοινωνικά δίκτυα είναι ένας βασικός παράγων που εξασφαλίζει την βιωσιμότητα επενδυτικών σχεδίων στη νέα οικονομία.

ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ως κοινωνικό κεφάλαιο

Ο όρος κοινωνικό κεφάλαιο χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο ως έννοια αλληλένδετη με την κοινότητα, αλλά δεν περιορίζεται σε αυτήν, εφόσον περιλαμβάνει τόσο τα τυπικά, όσο και τα άτυπα δίκτυα και τις κοινές αξίες. Ο ορισμός του Woolcock (1998) ότι το κοινωνικό κεφάλαιο περιλαμβάνει όλες τις αξίες και δίκτυα που διευκολύνουν την ομαδική δράση βασίζεται σε αυτή του τη σχέση με την κοινωνία των πολιτών.

Ο εθελοντισμός στην εποχή μας είναι βασικός συντελεστής κοινωνικού κεφάλαιου είναι το κλειδί ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας και της απασχόλησης.Δεν αναγνωρίζεται πλέον μόνο ως πράξη φιλανθρωπίας και αλληλεγγύης σε εκδηλώσεις εκτάκτου ανάγκης, όπως κυρίως συνέβαινε σε κοινωνίες του παρελθόντος, αλλά και ως θεσμική δραστηριότητα που παράγει και διαδίδει διαρκή αγαθά στον πολιτισμό, στο περιβάλλον και στην κοινωνική μέριμνα, ως χώρος που αναπτύσσει του ανθρώπινου πόρους και συνθέτει και εμπλουτίζει το κοινωνικό κεφάλαιο.Ποιοι είναι οι ενδογενείς περιορισμοί που δεν επιτρέπουν στο κράτος και στην αγορά να αξιοποιήσει ολόκληρο το δυναμικό της κοινωνίας;Η απάντηση είναι ότι υπάρχουν περιορισμοί της αγοράς και της μισθωτής εργασίας οι επιχειρήσεις καθώς δεν επενδύουν εκεί που δεν διαφαίνονται σημαντικά κέρδη. Το κράτος από την άλλη πλευρά με τον δημοσιοϋπαλληλικό χαρακτήρα της εργασίας αδυνατεί να επεκταθεί στην επιχειρηματικότητα.

Ο τρίτος τομέας της οικονομίας ενσωματώνοντας τον εθελοντισμό ως αξία μπορεί να κινητοποιήσει την επιχειρηματικότητα χωρίς να είναι απαραίτητη η κερδοφορία.
Έτσι ένα σημαντικό κομμάτι των υπηρεσιών μπορεί να καλυφθεί από μη κερδοσκοπικούς φορείς που παράγουν οικονομικό αποτέλεσμα, αλλά χωρίς κέρδος για τους επενδυτές.

Οι επιχειρήσεις αυτές βασίζονται στην επένδυση κοινωνικού κεφαλαίου. Στο νέο πατριωτισμό και στους νέους θεσμούς αλληλεγγύης.Αυτές οι συνθήκες εθελοντισμού και προσφοράς υπηρεσιών δεν υπήρχαν στο παρελθόν στις προβιομηχανικές και βιομηχανικές κοινωνίες, τουλάχιστον σε αυτή την έκταση, πέραν της εκκλησίας, και της φιλανθρωπίας, δεν μπορούσαν να ευδοκιμήσουν οι επιχειρηματικές δραστηριότητες της κοινωνικής οικονομίας. Αντικειμενικά δεν ήταν δυνατό να υπάρξει εθελοντικό κομμάτι της αγροτικής οικονομίας και εθελοντικό κομμάτι της βιομηχανίας ενώ σήμερα δύναται να μιλήσουμε για εθελοντισμό για παράδειγμα στην πράσινη επιχειρηματικότητα, αφού έχει καταδειχθεί ότι οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών είναι ο προπομπός της.Έτσι, διαμορφώνεται ένα ευνοϊκό περιβάλλον που ο εθελοντισμός γίνεται κινητήρια δύναμη της κοινωνικής οικονομίας στο πλαίσιο των μη κερδοσκοπικών εταιρειών και της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης.

Ο εθελοντισμός σήμερα δεν είναι μόνον συναίσθημα αλληλεγγύης, αλλά λογική διαδικασία με ανταποδοτικότητα στα πλαίσια της κοινωνικής οικονομίας.

Η διαφοροποίηση του φαινομένου σε σχέση με το παρελθόν αξίζει να σημειωθεί ως θεωρητική βάση για το σχεδιασμό αναπτυξιακών πρωτοβουλιών στα πλαίσια της κοινωνικής οικονομίας, σε έναν τομέα που αναγνωρίζεται από την Ε.Ε. όλα τα κράτη που έχουν διαμορφώσει ξεχωριστούς θεσμούς για την προώθηση αυτού του σκοπού.

Η μείωση κόστους συναλλαγών

Η «αυθόρμητη κοινωνικότητα» (spontaneous sociability) μειώνει σημαντικά το κόστος των συναλλαγών (transaction costs), επιταχύνοντας τις συναλλαγές.
Η οργανωμένη κοινωνικότητα με όραμα, και αναπτυξιακούς στόχους σε μια περιοχή προσφέρει συγκριτικό πλεονέκτημα στις επενδύσεις.

Αντίθετα, η έλλειψη του απαιτούμενου κοινωνικού κεφαλαίου πρέπει να αναπληρώνεται με άλλους τρόπους, συνηθέστερα με χρονοβόρες διαπραγματεύσεις και ένα πλήθος πολύπλοκων κανονισμών και νομικών ρυθμίσεων, που ουσιαστικά αποτελούν μορφή φορολόγησης.

Με άλλα λόγια το κοινωνικό κεφάλαιο μειώνει το κόστους προσαρμογής της επένδυσης και μειώνει το κόστος των ανταλλαγών. Με αυτή την έννοια η ύπαρξη συγκροτημένου κοινωνικού κεφαλαίου διευκολύνει την εισροή οικονομικού κεφαλαίου και την βιωσιμότητα της επένδυσης στη συνέχεια.

Λαμβάνοντας υπόψιν τις προσεγγίσεις της οικονομικής ανάπτυξης με βάση τις θεωρίες του κοινωνικού κεφαλαίου μπορούμε να ερμηνεύσουμε για ποιο λόγο ορισμένες γεωγραφικές περιοχές και κράτη έχουν τόσο διαφορετική έλλειψη στην ανάπτυξη.

Εξηγούν, για παράδειγμα, ως ένα βαθμό, την οικονομική καθυστέρηση των χωρών της λατινικής Αμερικής με τη μακρά παράδοση κρατισμού και την περιορισμένη κοινωνία πολιτών, έναντι της Ευρώπης και Αμερικής.

Έτσι, οι παρατηρούμενες διαφορές ανάμεσα στις περιοχές του βορρά και του νότου δεν δικαιολογούνται από τις αρχικές διαφορές των επιπέδων οικονομικής ανάπτυξης και καταλήγει η ερμηνεία αυτή στο συμπέρασμα ότι στο βορρά η οικονομική ανάπτυξη τροφοδοτείται από την ύπαρξη σημαντικού κοινωνικού κεφαλαίου, κάτι που δεν συμβαίνει στη περίπτωση του νότου σε ότι αφορά την κοινωνία των πολιτών. ι

Σύμφωνα με ανάλογες μελέτες το κοινωνικό κεφάλαιο είναι έννοια σύμφυτη με την κοινωνική δομή, διευκολύνει την ατομική δράση και τη νοηματοδοτεί στο κοινωνικό πλαίσιο. Παράλληλα, το κοινωνικό κεφάλαιο απαρτίζεται από επικαλυπτόμενα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία διαθέτουν κοινές αξίες, εμπιστοσύνη και κοινά κριτήρια αποφάσεων.
Το κριτήριο εμπιστοσύνης είναι και το συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι κοινοτήτων χωρίς συνοχή.

Σε δίκτυα με υψηλό επίπεδο κοινωνικού κεφαλαίου επικρατεί η αρχή της αμοιβαιότητας που συμβάλλει στην ατομική ευημερία, δεδομένου ότι οι συμμετέχοντες έχουν ευχερέστερη πρόσβαση στην πληροφορία ή άλλους πόρους, οι οποίοι αυξάνουν τις ευκαιρίες ατομικής ολοκλήρωσης.

Με αυτή την έννοια υπάρχουν τρεις παράμετροι του κοινωνικού κεφαλαίου: της εμπιστοσύνης που οικοδομείται μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και διασφαλίζει ότι οι υποχρεώσεις και τα καθήκοντα των μελών θα διεκπεραιωθούν ομαλά, της πληροφορίας που διοχετεύεται μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και των κανονιστικών ρυθμίσεων και κυρώσεων που επιβάλλονται στα μέλη των δικτύων, και της συνεργασίας που εξασφαλίζουν οι ανθρώπινες κοινότητες.

Τα Κοινωνικά δίκτυα

Η ενίσχυση του κοινωνικού κεφαλαίου συσχετίζεται άμεσα με τη συμμετοχή στα κοινά, και τα κοινωνικά δίκτυα είναι οι νέες μορφές οργάνωσης που εξασφαλίζουν ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών στα κοινά αλλά και στις παραγωγικές και οικονομικές λειτουργίες της κοινωνίας

Συναφής προς τον όρο κοινωνικό κεφάλαιο είναι η έννοια των κοινωνικών δικτύων. Ως κοινωνικά δίκτυα μπορούν να οριστούν τα «πολυδιάστατα συστήματα επικοινωνίας και διαμόρφωσης της ανθρώπινης πρακτικής και της κοινωνικής ταυτότητας. Τα κοινωνικά δίκτυα ορίζονται άλλωστε και ως άθροισμα των προσωπικών επαφών μέσω των οποίων το άτομο διατηρεί την κοινωνική του ταυτότητα, λαμβάνει συναισθηματική υποστήριξη, υλική ενίσχυση και συμμετοχή στις υπηρεσίες, έχει πρόσβαση στις πληροφορίες και δημιουργεί νέες κοινωνικές επαφές, και αναπτύσσεται.

Οι εμπειρικές έρευνες επιβεβαιώνουν ότι όσο μεγαλύτερο είναι ένα δίκτυο και όσο συχνότερη η επαφή των μελών του τόσο πιο αποτελεσματική είναι η βοήθεια που προσφέρουν για παράδειγμα στην εξασφάλιση επαγγελματικών ευκαιριών και απασχόλησης στα μέλη τους όταν το χρειάζονται.

Από την άλλη πλευρά τα κοινωνικά δίκτυα μεταφέρουν σημαντικές πληροφορίες τόσο στους εργαζόμενους όσο και στις επιχειρήσεις αυξάνοντας την παραγωγικότητα.

Έτσι καταλήγουμε ότι σημαντική επίδραση στην εξεύρεση εργασίας σε μια περιοχή παίζει το κοινωνικό κεφάλαιο εφόσον αλληλεπιδρά με τα κοινωνικά δίκτυα. Έρευνες επίσης έχουν δείξει ότι απλή συμμετοχή σε συλλόγους και σωματεία, αυξάνουν σημαντικά τον αριθμό των συνδέσμων των κοινωνικών δικτύων και κατά συνέπεια τις πιθανότητες απασχόλησης. Σε όλες τις προαναφερθείσες έρευνες η συμβολή τους κρίνεται ως καθοριστική, ειδικά ως πηγή άντλησης πληροφοριών, δεδομένου ότι οι νέοι δεν έχουν διαμορφώσει μια σαφή στρατηγική σχετικά με την επαγγελματική τους αποκατάσταση.

Ειδικά τα οικογενειακά δίκτυα ενδυναμώνουν τα άτομα και τους συγγενικούς δεσμούς , την άσκηση ελέγχου στα γεγονότα της ζωής και έχουν ύψιστη σημασία ως προληπτική στρατηγική για οικογένειες που ζουν σε αγχογόνα περιβάλλοντα. Τα κοινωνικά δίκτυα συσχετίζονται με την καταναλωτική ισχύ και τους πόρους, το είδος της παραγωγής, την προσβασιμότητα των κρατικών υπηρεσιών, την κοινωνική δραστηριότητα και τις υποκειμενικές αντιλήψεις κοινωνικής ενσωμάτωσης.

Θεμελιώδεις αξίες

Έρευνες καταδεικνύουν ότι η συμμετοχή των πολιτών σε φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών προκαλεί αισθήματα διασκέδασης- ευχαρίστησης και ικανοποίησης για την επίτευξη των στόχων τους. Επίσης, οι πολίτες θεωρούν την εθελοντική προσφορά τους στο κοινωνικό σύνολο σημαντική, λόγω έλλειψης κρατικής μέριμνας

Η ατομική ανάγκη ή το συναίσθημα έκφρασης ενεργούς αλληλεγγύης και παροχής βοήθειας. Αλτρουισμός, θρησκεία, φιλοσοφία.

Κατανόηση. Η διάθεση κατανόησης και η γνώση ως αυτοσκοπός.

Επάγγελμα. Η απόκτηση δεξιοτήτων, εμπειρίας και ευκαιριών για εύρεση μισθωτής εργασίας.

Αυτοπεποίθηση. Το συναίσθημα που απορρέει από την ικανοποίηση να νιώθει κάποιος χρήσιμος και σημαντικός για τις δραστηριότητές του.

Προστατευτισμός. Η απόδραση από προσωπικά αδιέξοδα με την παροχή υπηρεσιών ή την διάθεση ενεργητικότητας σε τρίτους.

Κοινωνικότητα. Η συνεργασία και η προσφορά σε εθελοντική βάση διευκολύνει την κοινωνικοποίηση για απόκτηση νέων γνωριμιών, φίλων και ενός προτύπου σωστής

συμπεριφοράς.

Τέλος, η «παραδοσιακή» άποψη ότι ο εθελοντισμός αποτελεί αμιγώς αλτρουιστική υπηρεσία τείνει να ξεπεραστεί. Oφέλη αποκομίζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι, με την έννοια της ανταποδοτικότητας

Μια άλλη ιδιαιτερότητα είναι ότι όλες οι ΜΚΟ σε αυτό τον τρίτο χώρο, τον παγκόσμιο κοινωνικό χώρο, χαρακτηρίζονται από μετα-υλιστικές αξίες, βασίζονται σε ένα κοσμοπολιτικό ουμανισμό. Έναν ουμανισμό που προσπαθεί να ξεπεράσει τα εθνικά όρια και να νοιαστεί για τον πλανήτη και τον πληθυσμό του γενικά.

Χαρακτηριστικό, για παράδειγμα, είναι το παγκόσμιο ενδιαφέρον αυτή την περίοδο για τις κλιματικές αλλαγές, το ενδιαφέρον επισης για το περιβάλλον και την υγεία, και πως από αυτό προκύπτουν επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και μια αναπτυσσόμενη κοινωνική οικονομία που δεν έχει αποκλειστικό κίνητρο το κέρδος.


Οι οικολογικές οργανώσεις προπομπός
της πράσινης επιχειρηματικότητας

Οι κυβερνήσεις και τα κόμματα με αρκετή καθυστέρηση ανακαλύπτουν τον δυναμισμό, στην μη κερδοσκοπική κοινωνική οικονομία, που αναπτύσσεται μέσα από τους θεσμούς αλληλεγγύης, την πράσινη και πολιτιστική επιχειρηματικότητα. Για ορισμένους εισάγονται « καινά δαιμόνια » στο πλαίσιο της κυρίαρχης αγοράς. Προσφέρονται δωρεάν πληροφορίες και κάποιες δωρεάν υπηρεσίες, που “τρελαίνουν” το σύστημα πνευματικής ιδιοκτησίας. Το διαδίκτυο εξελίσσεται σ’ ένα δωρεάν ανοικτό πανεπιστήμιο σ’ όσους θέλουν να το χρησιμοποιήσουν συστηματικά. Για πρώτη φορά υπάρχει έτσι η προοπτική για δωρεάν παιδεία και επιμόρφωση. Τεράστιες βιβλιοθήκες και βιβλία στα οποία έχουν λήξει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας προσφέρονται δωρεάν, βλέπε wikipedia. Η ίδια τεχνολογία του διαδικτύου προσφέρει δωρεάν λογισμικό.

Με αυτή την πρακτική η επιστημονική γνώση της οικολογίας και της πράσινης επιχειρηματικότητας δεν μπορεί να είναι εμπορικό μυστικό των λίγων.
Μπορεί να γίνει εφόδιο για πολλούς να παράξουν και να διακινήσουν οικολογικά προϊόντα και υπηρεσίες, και να δημιουργήσει νέες θέσεις απασχόλησης.


Διαπιστώνουμε έτσι ότι μια νέα αναδυόμενη αγορά με αυξανόμενη ζήτηση σε πράσινα προϊόντα, πράσινα επαγγέλματα και υπηρεσίες, έχει γίνει τελευταία αισθητή και στην χώρα μας.

Κι αυτό είναι το πιο παρήγορο και ταυτόχρονα ελπιδοφόρο μήνυμα πέρα από την «μοδάτη» περιβαλλοντική ευαισθησία που λανσάρουν τα τηλεοπτικά μας κανάλια πολλές φορές δίχως αντίκρισμα αποτελεσμάτων.

Γιατί είναι βέβαιο ότι ο πλανήτης γη δεν πρόκειται να επιβιώσει για πολύ, εάν συνεχίσουμε στην ίδια πορεία, όπως κυριαρχούν οι οικονομικές επιλογές σήμερα για παράδειγμα στην ενέργεια εάν δεν αλλάξουμε το παραγωγικό μας και καταναλωτικό πρότυπο, μπροστά στις ριζικές κλιματικές αλλαγές που επέρχονται.
Δεν μπορούμε με άλλα λόγια συνεχώς να κατασπαταλούμε και να καταστρέψουμε τους φυσικούς πόρους και μετά να κάνουμε αποσπασματικές επιδιορθώσεις, χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα, αφού έχουμε κατασπαταλήσει μέσα σ΄ ένααιώνα τα ενεργειακά αποθέματα του πλανήτη.

Χρειαζόμαστε μια άλλη πράσινη οικονομία, πράσινες επενδύσεις και πράσινη επιχειρηματικότητα για ν ’αντιμετωπιστεί η γενεσιουργός αιτία της καταστροφής του περιβάλλοντος στην ρίζα του ,στην αιτία της εκτροπής για την κοινωνία, που είναι ίδια, μ’ αυτή της παγκόσμιας φτώχειας.

Οι παρενέργειες στην οικονομία αρχίζουν με τη συγκέντρωση της ενέργειας, του πλούτου και της υψηλής τεχνογνωσίας από οικονομικές ολιγαρχίες, που αδιαφορούν για το περιβάλλον και κάνουν τις κοινωνίες ανίσχυρες, κι αυτό είναι η θεμελιώδης αιτία της εκτροπής των πραγμάτων.

Στον αντίποδα των ανεξέλεγκτων μηχανισμών της παγκόσμιας αγοράς, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών προβάλλοντας ένα άλλον καταναλωτικό πρότυπο και μια νέα τεχνογνωσία που απευθύνεται στους πολλούς και προς τα κάτω στην κοινωνία είναι προπομπός της πράσινης επιχειρηματικότητας, των φιλικών προς το περιβάλλον επαγγελμάτων και εν τέλει της απασχόλησης για πολλές κοινωνικά αποκλεισμένες αμάδες, με την ανακύκλωση, τις ήπιες μορφές ενέργειας, τις πράσινες πόλεις, τα βιολογικά προϊόντα.

Μέσα από αυτή την αναπτυξιακή περιήγηση και διαδρομή καταλήγουμε πάλι στην ανάγκη να επενδύσουν οι κυβερνήσεις και η τοπική αυτοδιοίκηση στο λεγόμενο κοινωνικό κεφάλαιο.



Η κοινωνική και πράσινη οικονομία
στο χώρο της αγοράς και της αγοράς εργασίας.

Το αντίδοτο στο μονοπώλιο της « αλήθειας » και την συγκέντρωση της εξουσίας στο χώρο της οικολογίας είναι οι κοινοπραξίες των Μ.Κ.Ο. σε κάθε επίπεδο, περιφερειακό και τοπικό, όπως κοινοπραξία είναι πολλά portal και wikipedia στο ίντερνετ. Η συγκέντρωση ενός νέου ψηφιακού περιεχομένου με δημιουργικές δράσεις για το περιβάλλον.

Η κοινοπραξία των μικρομεσαίων Μ.Κ.Ο. για το περιβάλλον
Οι χιλιάδες μικρομεσαίες Μ.Κ.Ο. για το περιβάλλον μπορούν να σχηματίσουν θεματικές κοινοπραξίες με επικοινωνιακό και οικονομικό περιεχόμενο γεγονός που θα τους επιτρέψει να εισάγουν οργανωτικές και επιχειρηματικές καινοτομίες εκεί που η παραδοσιακή αγορά αδυνατεί να αντιληφθεί ως προτεραιότητες.
Για παράδειγμα οι πράσινες στέγες στις μεγαλουπόλεις είναι μια σημαντική ιδέα για την πράσινη επιχειρηματικότητα που βρίσκεται στο ξεκίνημα της από πρωτοβουλίες των Μ.Κ.Ο. στην Αττική.

Το ίδιο σημαντικές και με πρωτοβουλίες για την ανακύκλωση. Μεγάλη κινητοποίηση υπάρχει επίσης για τα βιολογικά προϊόντα.
Σε κάθε περίπτωση οι οικολογικές οργανώσεις αναδεικνύονται προπομπός της πράσινης επιχειρηματικότητας.


Διεθνή παραδείγματα για κοινωνικοί επενδυτές.

Τα παραδείγματα είναι πολλά και ως συνήθως προέρχονται από το εξωτερικό -για την ακρίβεια από τη Βρετανία, όπου οι κοινωνικοί επενδυτές αποτελούν πλέον μια εντελώς διακριτή και αυθύπαρκτων επιδιώξεων και προσδοκιών κατάσταση. Το τι είναι και το πώς δραστηριοποιούνται οι κοινωνικοί επενδυτές προσδιορίζεται καλύτερα από την παράθεση της δράσης ορισμένων εξ αυτών.

Το Adventure Capital Fund (http: //www.adventurecapitalfund.org.uk) είναι ένας θεσμικός επενδυτής για τις κοινωνικές επιχειρήσεις που έχει επιλέξει να «διαφέρει». Τα πρωτοποριακά πακέτα που προσφέρει έχουν τη δυναμική να αλλάξουν το προφίλ ακόμα και μιας ολόκληρης γειτονιάς. Στηρίζει τις επιχειρήσεις του τρίτου τομέα προσφέροντας ένα συνδυασμό από κεφάλαια για επενδύσεις και ανάπτυξη, παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, αλλά και μια δέσμη πολλαπλών υποστηρίξεων σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης και λειτουργίας της επιχείρησης

Η Charity Bank (http://www. charitybank.org) είναι η πρώτη τράπεζα της Βρετανίας που δεν αποσκοπεί αποκλειστικά και μόνο στο κέρδος. Σίγουρα οι δωρεές είναι και αυτές πολύ σημαντικές, ωστόσο τα δάνεια της Charity Bank -και ειδικά στους ιδιώτες ή στους οργανισμούς που οι «συμβατικές» τράπεζες δεν χορηγούν λόγω υψηλού ρίσκου- προσφέρουν ουσιαστικότερη βοήθεια μιας και, ως δάνεια, κάποτε αποπληρώνονται και έτσι το κεφάλαιο μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί. Εξάλλου, οι πελάτες της δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν από τη στιγμή που είναι μέλος του Financial Services Compensation Scheme και επιβλέπεται από την Financial Services Authority

Ορισμένες εταιρείες, ιδίως πολυεθνικές έχουν ήδη δημοσιεύσει εκθέσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης σχετικά με ζητήματα περιβάλλοντος, ή υγείας και ασφάλειας. Οι τομείς όμως που καλύπτονται και οι λεπτομέρειες που παρέχονται διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό. Για να επιτευχθεί μεγαλύτερη συνέπεια και διαφάνεια, η Πράσινη Βίβλος προτείνει μεγαλύτερη συναίνεση όσον αφορά το είδος των πληροφοριών που οι εταιρείες είναι διαθέσιμες να αποκαλύψουν, καθώς και πιο πλήρη κάλυψη της λογιστικής, των εκθέσεων και του ελέγχου σε κοινωνικά θέματα.

Η επένδυση κεφαλαίων σε εταιρείες που τηρούν αυτά τα συγκεκριμένα κοινωνικά κριτήρια και όχι σε εκείνες που δεν συμμορφώνονται με αυτά αποτελεί ένα περαιτέρω φαινόμενο που μπορεί να προωθήσει την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Όμως, αν η πρακτική αυτή γίνει όλο και πιο δημοφιλής, οι επενδυτές θα ζητούν να λάβουν σαφή εικόνα των δραστηριοτήτων και της συμπεριφοράς μιας εταιρείας - μια εικόνα που θα μπορούσε να προκύψει από πιο τυποποιημένες εκθέσεις για κοινωνικά θέματα.


Η Άμεση Ηλεκτρονική Δημοκρατία των ΜΚΟ
σε πιλοτική εφαρμογή

Αυτό - οργάνωση και θεσμική διαδικασία διαλόγου μέσα από το διαδίκτυο


Συχνά γίνεται λόγος για συμμετοχή των ΜΚΟ στη διαβούλευση με την πολιτεία. Σε πολλές περιπτώσεις η συμμετοχή αυτή επιβάλλεται και από οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως γίνεται μέσα από την εκπροσώπηση ΕΟΚΕ Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή.

Η άμεση ηλεκτρονική δημοκρατία μέσα από το διαδίκτυο μπορεί να κάνει τελικά εφικτό το θεσμικό διάλογο με τις χιλιάδες οργανώσεις που συγκροτούν ένα σημαντικό κοινωνικό κεφάλαιο συλλογικής δημιουργίας και κοινωνικής αλληλεγγύης σε όλη τη χώρα,
διάλογο στα μεγάλα ζητήματα του περιβάλλοντος και αντιμετώπισης της ανεργίας, της φτώχειας και δημόσιας υγείας, που καταπιάνονται οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και απασχολούν τη σύγχρονη κοινωνία,τον διάλογο, όμως, και για τη συνολική και συλλογική αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων και όχι μόνο με τις ατομικές εκδηλώσεις φιλανθρωπίας και ευαισθησίας για το περιβάλλον, που έχουν περιορισμένη εμβέλεια και δεν απαντούν στην καρδιά του ζητήματος.
Μεγάλος σύμμαχος για όλους είναι η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων του διαδικτύου στην άμεση ηλεκτρονική δημοκρατία.

Οι αυθεντικές μη κυβερνητικές οργανώσεις με εθελοντές αρθρογράφους, δημοσιογράφους και ακτιβιστές επικοινωνίας μπορούν να δημιουργήσουν το δικό τους μεγάλο επικοινωνιακό κόμβο μέσα από το διαδίκτυο. Μπορούν να γράφουν καθημερινά τη δική τους ηλεκτρονική εφημερίδα και να στοχεύουν στο διαδικτυακό ραδιόφωνο και τηλεόραση.

Είναι αναγκαίο ότι για την αντιμετώπιση, των σύγχρονων οικολογικών προκλήσεων και της παγκόσμιας φτώχειας πρέπει να διαμορφωθεί μια μαζική συμμετοχική οικολογία και αλληλέγγυα κοινωνική οικονομία για να υπάρξει αποτελεσματικότητα για τη μελλοντική επιβίωση.

Ο άλλος ρόλος της ανοικτής συμμετοχικότητας των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών είναι η αντιμετώπιση της διογκούμενης σε παγκόσμιο επίπεδο διαφθοράς, με πρόθεμα τη διαφάνεια και τη διάχυση γνώσης.

Οι μαξιμαλιστικοί στόχοι ασφαλώς δεν έρχονται σε αντίθεση ούτε με την αυτονομία των τοπικών και θεματικών οργανώσεων ούτε με τους συγκεκριμένους στόχους της τοπικότητας. Αντιθέτως, μπορούν να δώσουν βάθος σε μια ορθολογική πίστη που μέσα από το οικουμενικό πρόβλημα βλέπει το τοπικό και αντιστρόφως μέσα από το τοπικό το οικουμενικό.

Ο αναγκαίος συντονισμός των ΜΚΟ που επιχειρείται στην προκειμένη περίπτωση δεν προκύπτει καθώς φαίνεται από μια διακήρυξη αρχών, όπως κατά καιρούς κυκλοφορεί αυτή η ιδέα, αλλά περισσότερο από κοινοπρακτικές πρωτοβουλίες και κινήματα που σφυρηλατούν στην πράξη αυτές τις ιδέες και δημιουργούν κλίμα εμπιστοσύνης και συνεργασίας μέσα σε ένα λίαν ανταγωνιστικό κόσμο.




Προτάσεις Δικτυακής Συνεργασίας των ΜΚΟ


Επιγραμματικά οι προτάσεις στο επίπεδο των Μ.Κ.Ο. μπορούν να συνοψιστούν.

Στην πρωτοβουλία για την πιλοτική εφαρμογή της άμεσης ηλεκτρονικής Δημοκρατίας των ΜΚΟ.
Στη διοργάνωση ενημερωτικών εκθέσεων σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, με παράδειγμα την εκδήλωση που έγινε πρόσφατα στο Σύνταγμα από 50 περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Στη δημιουργία δικτυακής πύλης για όλα τα έντυπα και τις εφημερίδες των ΜΚΟ με τη μορφή ηλεκτρονικού περιπτέρου.
Πρωτοβουλία και δημιουργία οργανωτικού φορέα για την προώθηση του οράματος για πράσινες πόλεις και οικοχωριά.
Δημιουργία γραφείου για την αλληλέγγυα οικονομία και προώθηση της απασχόλησης μέσω της πράσινης και πολιτιστικής επιχειρηματικότητας της κοινωνικής μέριμνας.
Προώθηση της πολιτικής για τις πράσινες προμήθειες στο Δημόσιο και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.




Βιβλιογραφία

2007) Ευστράτιος Παπάνης, Μυρσίνη Ρουμελιώτου και Παναγιώτης Γιαβρίμης ( Θέματα Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης,Μυτιλήνη

Κοινωνικό κεφάλαιο και οικονομική ανάπτυξη / του Δημήτρη Σκάλκου

ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΘΡΩΝ - Εθελοντισμός
Βασίλης Τακτικός ,

Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές.
Θεωρία και Πράξη Δ. Ρόκος, Καθηγητής Ε.Μ.Π.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο!!